Các xét nghiệm chẩn đoán và tiên lượng nhiễm trùng
– CTM: Bạch cầu tăng,N tăng . Trong NKH gr – BC thường giảm. Khi tăng rất cao hay giảm nhiều thường là tiên lượng nặng. Máu lắng tăng. HC, Hb thường giảm (do độc tố của vi khuẩn và do đông máu rải rác nội mạc)
– SHM: Ure, creatinnin, bilirubin, men SGOT, SGPT tăng, đường máu tăng gặp ở 50% BN
– Nước tiểu có Albumin, HC, BC, trụ hình
– Procalcitonin (PCT): đây là marker khá đặc hiệu cho nhiễm khuẩn và nhiễm khuẩn huyết.
PCT là tiền chất của hormon calcitonin, gồm 116 aamin và hình thành từ gen CALC-1 thuộc NST 11 trong hệ gen của người. PCT có nguồn gốc từ tế bào C tuyến giáp, tế bào gan và monocyte (Khi có nhiễm khuẩn)
Khi cơ thể bị nhiễm khuẩn, nhiễm khuẩn huyết, các yếu tố vi khuẩn (màng tế bào sinh vật như peptidoglycan…) hoặc các cytokin tiền viêm như TNF-α, IL1 kích thích cơ thể toỏng hợp PCT, quá trình tổng hợp PCT còn tiếp tục khi còn yếu tố nhiễm khuẩn.
Trong nhiễm khuẩn nồng độ PCT sẽ gia tăng và phát hiện sau 2 giờ.
Phạm vi định llượng rất rộng (từ 0,01ng/ml đến 1000 ng/ml trong huyết tương)
Giá trị bình thường PCT < 0,05 ng/ml
Giá trị PCT 2,0 đến 10 ng/ml: Đáp ứng viêm hệ thống nghiêm trọng (SIRS), nhiễm khuẩn huyết chưa có suy đa tạng
Giá trị PCT trên 10 ng/ml: NKH nặng hoặc shock nhiễm khuẩn
*ý nghĩa:
– Đây là một marker khá đặc hiệu để chẩn đoán nhiễm khuẩn hoặc NKH
– Có ý nghĩa tiên lượng bệnh, nồng độ PCT tăng rất cao trong NKH nặng nặng, shock NK hoặc suy đa phủ tạng
– Phân biệt được nhiễm khuẩn và nhiễm virus: vì interferon α -INF α (được sinh ra khi cơ thể nhiễm virus)có tác dụng ức chế sản xuât PCT
– Đánh giá đáp ứng với điều trị KS và kiểm soát ổ nhiễm khuẩn
* Định lượng CRP: C-reactive protein (CRP) là một chất phản ứng (reactant) ở giai đoạn cấp, được sản xuất ở gan và bài tiết vào máu vài giờ sau khi xuất hiện viêm nhiễm. – CRP tăng sau nhồi máu cơ tim, nhiễm trùng huyết và sau phẫu thuật. CRP tăng trong máu trước khi xảy ra đau, sốt, và các chỉ điểm lâm sàng khác. – Mức độ CRP có thể nhảy vọt lên gấp hàng ngàn lần để phản ứng với hiện tượng viêm và sẽ rất có giá trị trong việc theo dõi diễn biến của bệnh. Xét nghiệm CRP không đủ tính đặc hiệu để chẩn đoán một bệnh lý nào đó, nó vẫn có thể giúp ích với vai trò là một chỉ điểm tổng quát cho viêm nhiễm, Lượng CRP tăng cao trong máu gợi ý cho thấy có viêm nhiễm cấp. – Lượng CRP trong máu giảm xuống có nghĩa là tình trạng bệnh nhân tốt hơn và tình trạng viêm nhiễm giảm.
Định lượng các marker khác: Interleukin 6, Endotoxin, HLA-DR, Interleukin 10, HMG rất có giá trị trong chẩn đoán, theo dõi, tiên lượng nhiễm khuẩn huyết.
– Xét nghiệm cây máu. Cấy máu dương tính được coi là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán NKH. Kết luận + chắc chắn khi cấy máu + 2 lần liên tiếp hoặc cấy máu và cấy oỏ tiên phát, thứ phát có cùn một loại vi khuẩn.
Các xét nghiệm khác: XQ tim phổi, siêu âm ổ bụng…có thể giúp tim ổ nhiễm trùng tiên phát, thứ phát
Các xét nghiệm phục vụ xử trí:
Xét nghiệm khí máu động mạch: Các chỉ số Ph, PCO2, PO2, HCO3- đáng giá mức độ suy hô hấp, toan chuyển hóa…khi NKH nặng và shock NK
Xét nghiệm đông máu, tỉ lệ Prothrombin giảm, Fibrin, nghiệm pháp rượu, D-Dimer đánh giá chẩn đoán đông máu nội mạch rải rác…
HN
