Một loại thuốc đông y có tên An cung ngưu hoàng hoàn, xuất xứ Trung Quốc đang được nhiều người rỉ tai nhau mua uống để đề phòng bị đột quỵ, tai biến mạch máu não, xuất huyết não… Thuốc được quảng cáo là “thuốc thần” của tiền nhân, với giá bán trên dưới một triệu đồng/viên. Có hay không thần dược này?
An cung ngưu hoàng hoàn là phương thuốc do danh y Ngô Đường, tự Cúc Thông, người đời Thanh (Trung Quốc) sáng chế, với thành phần gồm: ngưu hoàng, uất kim, tê giác, hoàng cầm, hoàng liên, hùng hoàng, sơn chi, chu sa, mai phiến, xạ hương, trân châu. Tất cả tán bột mịn, dùng mật làm hoàn, lấy vàng lá làm áo, bao sáp. Hiện nay, vì tê giác rất hiếm nên thuốc được thay bằng sừng trâu nước (thuỷ ngưu giác).
Những bằng chứng khoa học
Theo dược học cổ truyền, An cung ngưu hoàng hoàn có công dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu, dục đàm; chuyên trị ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu dẫn đến sốt cao phiền táo, thần hôn thiềm ngữ (hôn mê, rối loạn ngôn ngữ) hoặc thiệt kiển chi quyết (lưỡi rụt, tay chân giá lạnh), trúng phong khiếu bế, tiểu nhi kinh quyết thuộc đàm nhiệt nội bế… Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, khi cho uống hoặc tiêm An cung ngưu hoàng hoàn vào ổ bụng chuột, đều làm chúng giảm thiểu hoạt động tự chủ, xuất hiện hiện tượng yên tĩnh, tăng tác dụng ức chế hệ thống thần kinh trung ương và kéo dài thời gian gây ngủ của phenobarbital và pentothal. Thuốc còn chống tác dụng hưng phấn và gây co giật của amphetamin, làm giảm tỷ lệ tử vong:
Hồi tỉnh: khi tiêm vào ổ bụng của chuột bạch 0,8 – 1ml Thanh khai chú xạ dịch, một chế phẩm của An cung ngưu hoàng hoàn, liên tục trong năm ngày, nhận thấy hoạt tính của acetylcholin esterase trong nhân lục (locus cerulerus) gia tăng, chứng tỏ hoạt tính của acetylcholin trong nhân lục có thể kích phát hoạt tính của catecholamine trong các neuron, làm hồi phục công năng hướng tâm của cấu trúc lưới trong chất não, từ đó đạt được tác dụng hồi tỉnh. Nghiên cứu thực nghiệm cũng thấy tác dụng bảo vệ tế bào gan khỏi tác động bất lợi của carbon tetrachloride, làm hồi tỉnh hôn mê khi gan nhiễm độc.
Giải nhiệt: kết quả nghiên cứu thực nghiệm đã chứng minh thuốc làm hạ thấp thân nhiệt của thỏ được gây sốt bằng độc tố của vi khuẩn, tác dụng kéo dài từ 5 – 6 giờ, so với nhóm chứng có sự khác biệt rõ rệt. Nhiều nghiên cứu khác cũng đã chứng minh tác dụng giảm nhiệt của thuốc trong các trường hợp sốt do tiêm vắcxin.
Chống viêm tiêu thủng: trên mô hình gây viêm tai chuột bằng dinathylbenzene, thuốc tỏ ra có tác dụng ức chế rõ rệt quá trình viêm. Thuốc còn có tác dụng kích thích khả năng thực bào của đại thực bào, làm tăng chỉ số và tỷ lệ % thực bào, làm đại thực bào to ra và gia tăng số lượng các túi thực bào.
Tác dụng trên hệ tim mạch: theo kết quả nghiên cứu thực nghiệm, thuốc có tác dụng làm hạ huyết áp trên động vật thí nghiệm từ 5,4 – 7,5kPa. Trên tim thỏ cô lập, thuốc có khả năng ức chế sức co bóp cơ tim và làm giảm tần số tim. Trên chó gây mê, thuốc làm chậm nhịp tim, hạ huyết áp nhưng lưu lượng động mạch vành và sức bóp cơ tim lại tăng. Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng làm giảm lượng oxy tiêu thụ cơ tim, kéo dài thời gian sống của động vật thí nghiệm trong điều kiện thiếu oxy.
Tuyệt đối không tự ý sử dụng
Có thể nói An cung ngưu hoàng hoàn là một trong những loại thuốc quý của y học cổ truyền. Tuy nhiên, đây là một loại thuốc trị bệnh của đông y, có sức công phá mãnh liệt, chứ hoàn toàn không phải loại dược phẩm có công dụng bồi bổ như nhiều người lầm tưởng mua uống định kỳ. Khi dùng nhất thiết phải được các thầy thuốc chuyên khoa thăm khám, chỉ định và hướng dẫn tỉ mỉ, tuyệt đối không được tự ý sử dụng. Trên thị trường hiện có nhiều loại An cung ngưu hoàng hoàn khác nhau, nguồn gốc phức tạp, thật giả lẫn lộn và giá cả cũng hết sức đa dạng, thậm chí có nơi bán chui với giá cực đắt! Tình trạng mua phải thuốc dỏm, bị “tiền mất tật mang” cũng không phải hiếm. Do đó, khi có nhu cầu sử dụng, người bệnh nên mua thuốc ở những cơ sở kinh doanh hợp pháp, có uy tín.
Cũng cần lưu ý, vì tê giác hiện đã được đưa vào sách đỏ cấm săn bắt và tàng trữ nên trong thành phần An cung ngưu hoàng hoàn người ta thường dùng sừng trâu nước thay thế, với liều lượng cao hơn. Điều này không ảnh hưởng nhiều đến chất lượng thuốc, người bệnh có thể yên tâm sử dụng và tỉnh táo trước những lời dẫn dụ như “sản phẩm của chúng tôi được bào chế từ tê giác xịn”, có thể bị tốn tiền một cách vô ích.
Theo SGTT
