Bệnh sốt xuất huyết cần được xem xét khi bệnh nhân sống trong khu vực có bệnh sốt xuất huyết là phổ biến hiện nay bệnh cảnh sốt cùng với những biểu hiện xuất huyết hoặc các biểu hiện shock.
WHO định nghĩa trường hợp sốc sốt xuất huyết được hiển thị ở bảng dưới. Dengue bắt đầu như là một căn bệnh có sốt, sốt kèm theo triệu chứng ban đỏ đặc trưng ở da. Sốt cao liên tục kèm theo ớn lạnh và rét run là một đặc trưng. Nôn, đau đầu, đau cơ, khó chịu vùng thượng vị, và đau bụng là phổ biến, và bệnh nhân thường cảm thấy rất mệt . Sốt kéo dài 2-7 ngày và cùng với giảm sốt các biến chứng của bệnh sốt xuất huyết thường diễn ra vào thời điểm này, mặc dù nhiệt độ của họ trở lại bình thường, vẫn có nhiều khả năng để phát triển thành sốc. Sốc thường xảy ra vào ngày thứ 3-4 của bệnh. Trong hội chứng sốc cổ điển, tăng tính thấm thành mạch làm mất dịch ra ngoài lòng mạch, dẫn đến tràn dịch màng phổi, tràn dịch màng ngoài tim, cổ trướng, phù phổi không do tim, sau đó hạ huyết áp. Đau bụng hạ sườn phải xảy ra tương tự như trong viêm túi mật, viêm túi mật (acalculous cholecystitis )là một đặc trưng của sốt dengue xuất huyết. Viêm cơ tim là một biến chứng đã được biết và mặc dù thường nhẹ, nó có thể ảnh hưởng đến dẫn truyền trong tim và có thể là đủ nghiêm trọng gây lên suy tim cấp tiến triển và giãn cơ tim. Toan lactic, xảy ra như là một kết quả của việc giảm lưu lượng tuần hoàn, có thể góp phần vào giảm co bóp cơ tim trong trường hợp nặng. Viêm gan có thể xảy ra mặc dù suy gan tối cấp là rất hiếm. Suy thận cấp tính thường là thứ phát khi hạ huyết áp trong hội chứng sốc và được liên kết với tỷ lệ tử vong tăng lên. Cái chết thường là do xuất huyết nặng hoặc sốc không hồi phục với suy đa tạng.
Một số yếu tố huyết động học có thể đóng góp vào shoch trơ được thấy trong bệnh sốt xuất huyết nặng. Rõ ràng, hội chứng tăng tính thấm thành mạch, sinh lý bệnh được mô tả ở trên, là lý do chính cho sốc. Cổ điển, tăng sức cản mạch hệ thống như là một kết quả của sự thoát mạch của huyết tương xảy ra, với một hậu quả của giãn mạch từ trước. Ngoài ra, giảm co bop cơ tim cũng đóng góp vào shock. Mất nước do nôn mửa và bù không đủ cũng có thể đóng một vai trò nhất định.
* WHO định nghĩa trường hợp sốc sốt xuất huyết
Các tính năng của bệnh sốt xuất huyết xuất huyết
Sốt, hoặc có tiền sử bệnh sốt cấp tính, kéo dài 2-7 ngày, thỉnh thoảng có sốt hai pha
Khuynh hướng xuất huyết, bằng chứng là ít nhất một trong những điều sau đây
Nghiệm pháp dây thắt dương tính
Chấm xuất huyết, tụ máu, hoặc ban xuất huyết
Chảy máu từ niêm mạc, đường tiêu hóa, vị trí tiêm, hoặc các địa điểm khác
Nôn ra máu hoặc đại tiện phân đen
Giảm tiểu cầu (dưới 100000/mm3 hoặc ít hơn)
Bằng chứng của sự rò rỉ huyết tương do tăng tính thấm thành mạch, biểu hiện bởi ít nhất một trong những điều sau đây;
Sự tăng hematocrit ≥ 20% so với mức trung bình của giới tính, tuổi và dân số hoặc trên 20% giá trị ban đầu
Dấu hiệu rò rỉ huyết tương như tràn dịch màng phổi, cổ trướng hoặc giảm protein máu
Biểu hiện của suy tuần hoàn
Mạch yếu, nhanh, và
Huyết áp kẹt (<20mmHg) hoặc
Tụt huyết áp, và
Lạnh, da lạnh ẩm, bồn chồn lo lắng (có thể vật vã; bứt rứt hoặc li bì)
– Sốc sốt xuất huyết Dengue được chia ra 2 mức độ để điều trị bù dịch:
+ Sốc sốt xuất huyết Dengue: Có dấu hiệu suy tuần hoàn, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt hoặc tụt, kèm theo các triệu chứng như da lạnh, ẩm, bứt rứt hoặc vật vã li bì.
+ Sốc sốt xuất huyết Dengue nặng: Sốc nặng, mạch nhỏ khó bắt, huyết áp không đo được.
Các dấu hiệu cận lâm sàng:
IgG và IgM ELISA dùng để chẩn đoán SXH Dengue nhưngnồng độ kháng thể cao không giúp dự đoán shock.
toan lactic, tăng men gan, và tăng creatinine huyết thanh và urê máu
ĐỘ bão hoà oxy má động mạch, phân áp oxy trong máu ĐM giảm cho thấy sự thiếu oxy, hậu quả của phù phổi do tim hoặc khôgn do tim.
Điện tâm đồ rất hữu ích trong việc xác định viêm cơ tim sớm (T biến đổi và thay đổi đoạn ST hoặc block dẫn truyền trong tim).
Siêu âm tim đánh giá chức năng co bóp cơ tim giảm
Các yếu tố tiên lượng shock xuất huyết dengue
Các yếu tố đó đặt bệnh nhân có nguy cơ cao phát triển sốc Dengue không được xác định rõ ràng. SXHD là nhiều khả năng xảy ra ở trẻ sơ sinh và người cao tuổi, Sốt xuất huyết cũng xuất hiện nặng hơn ở phụ nữ. Sốt xuất huyết nặng có thể xảy ra ở những bệnh nhân có bệnh mạn tính như đái tháo đường hoặc hen suyễn. Mặc dù suy dinh dưỡng dẫn đến nhiều bệnh truyền nhiễm nhưng nó không làm tăng khả năng sốt xuất huyết nặng. Type huyết thanh của virus lây nhiễm có thể ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của bệnh sốt xuất huyết;. Nhiêm DEN-1, tiếp theo là nhiễm DEN-2, đã được báo cáo có liên quan với kết quả tồi tệ hơn. có một số bằng chứng rằng tính nhạy cảm di truyền (biến thể chủng tộc, HLA, vv) có thể đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển sốc Dengue, nhưng điều này chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng.
Về lâm sàng, Shock SXH Dengue có tiên lượng xấu khi: Sốt cao, mạch nhanh kèm theo xuất huyết phủ tạng hoặc triệu chứng của não (hôn mê), shock có thiểu niệu, vô niệu, tiểu cầu giảm nặng, có rối laonj dẫn truyền trên điện tâm đồ, rối loạn đông máu nặng, tổn thương gan nặng, có đông máu nội mạc rải rác (DIC)…
Hoài Nam
