Tô mộc là một loài thực vật thân gỗ nhỏ, cao khoảng 5-10 mét, cho gỗ rất rắn, có màu đỏ nâu ở phần lõi và trắng ở phần ngoài, được tìm thấy ở khu vực Đông Nam Á. Gỗ của nó trong tiếng Anh gọi là brezel wood. Gỗ tô mộc đã từng là một trong các mặt hàng chủ yếu trong buôn bán giữa người Nhật Bản và người khu vực Đông Nam Á (đặc biệt là Xiêm La) trong thế kỷ 17 trên các chu ấn thuyền.
1. TÊN GỌI KHÁC CỦA CÂY TÔ MỘC
C_1TÔ MỘC, cây vang, gỗ vang, tô phượng, vang nhuộm, co vang (Thái), mạy vang (Tày)
2. BỘ PHẬN DÙNG CỦA CÂY TÔ MỘC
Gỗ thân. Thu hái vào mùa thu, đông. Cưa thành từng đoạn, phơi khô. Khi dùng chẻ mỏng.
3. THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA CÂY TÔ MỘC
Chất màu brasilin, brasilein, tinh dầu chứa D. α-phellandren, ocimen. Ngoài ra còn có tanin, acid gallic và saponin.
4. CÔNG DỤNG CỦA CÂY TÔ MỘC
Kháng khuẩn, tiêu viêm, cầm máu. Chữa lỵ trực khuẩn, ỉa chảy, chảy máu ruột, tử cung, tích huyết sau đẻ, chấn thương, vết thương, bế kinh, đau bụng, lở loét, xích bạch đới, thiếu máu sau đẻ. Ngày 6 – 12g dạng sắc, cao lỏng, viên. Rửa ngoài dạng nước sắc đặc.
5. TÊN KHOA HỌC CỦA CÂY TÔ MỘC
Cây tô mộc có tên khoa học là Caesalpinia sappan thuộc họ CAESALPINIACEAE
6. MÔ TẢ CỦA CÂY TÔ MỘC
Cây nhỏ, cao 5 – 7m. Thân có nhiều gai. Cành non có lông mịn, sau nhẵn, có gai ngắn. Gỗ thân rắn, màu đỏ nâu. Lá kép lông chim, mọc so le. Lá chét nhỏ hình thang, nhẵn ở mặt trên, mặt dưới có lông mịn. Hoa màu vàng mọc thành chùm ở đầu cành. Cuống có lông màu gỉ sắt. Quả thuôn dẹt, vỏ rất cứng, có sừng nhọn ở đầu. Hạt màu nâu vàng.
7. MÙA HOA QUẢ CỦA CÂY TÔ MỘC
Hoa: Tháng 4 – 6; Quả: Tháng 7 – 9.
8. PHÂN BỐ CỦA CÂY TÔ MỘC
Cây mọc hoang ở rừng núi. Còn được trồng ở nhiều nơi.
Trên đây là một số thông tin về cây tô mộc, thành phần hóa học cũng như tác dụng của cây tô mộc được tổng hợp bởi Viện Dược Liệu Việt Nam. Thông tin này chỉ có tác dụng tham khảo; nếu muốn áp dụng, người đọc nên hỏi ý kiến người có chuyên môn.
(Theo vienduoclieu.org.vn – Viện Dược liệu Việt Nam)
